Cholesterol vốn dĩ không phải là chất xấu. Vai trò của cholesterol trong máu là giúp cơ thể duy trì hoạt động sống và có một sức khỏe tốt. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, cholesterol tăng cao có thể làm tắc nghẽn động mạch và dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Vậy, vai trò của cholesterol cụ thể là gì và làm sao để duy trì mức cholesterol ổn định? Mời bạn cùng tìm hiểu và khám phá trong bài viết ngay sau đây nhé!
Cholesterol là gì?
Cholesterol là một chất béo lưu thông trong máu và được tìm thấy trong tất cả các tế bào của cơ thể. Có hai nguồn cholesterol là do gan tổng hợp hoặc nạp từ thực phẩm có nguồn gốc động vật, chẳng hạn như lòng đỏ trứng, mỡ/da/nội tạng/thịt động vật và các sản phẩm từ sữa như phô mai.
Cholesterol và triglycerid (một chất béo khác trong máu) không thể lưu thông tự do, mà phải được “đóng gói” thành lipoprotein. Hai loại lipoprotein được biết đến nhiều nhất là lipoprotein mật độ thấp (LDL) và lipoprotein mật độ cao (HDL). Trong đó:
- HDL được biết đến là một loại “cholesterol tốt” vì chúng có thể mang cholesterol từ các bộ phận của cơ thể trở lại gan để gan phân hủy và loại bỏ.
- LDL là những lipoprotein chứa nhiều cholesterol và giữ nhiệm vụ cung cấp cholesterol đến các tế bào khi cần thiết. Nếu hàm lượng cholesterol LDL tăng cao có thể dẫn đến xơ vữa động mạch.
Vai trò của cholesterol trong cơ thể
Cholesterol xuất hiện trong mọi tế bào trong cơ thể, và nó đặc biệt quan trọng đối với não, dây thần kinh và da. Ba vai trò chính của cholesterol bao gồm:
Vai trò của cholesterol đối với màng tế bào
Cholesterol là thành phần không thể thiếu của lớp ngoài tế bào (màng tế bào, màng sinh chất). Nhờ cấu trúc đặc biệt, màng tế bào sẽ kiểm soát chặt chẽ sự ra vào của các chất, tín hiệu thần kinh.
Một ví dụ thực tế về vai trò của cholesterol với màng tế bào là nếu không có nó thì tế bào T (một loại bạch cầu) sẽ không thể duy trì màng tế bào và vỡ ra.
Tạo vitamin và hormone cần thiết cho cơ thể
Một vai trò của cholesterol cũng vô cùng quan trọng, đó là tham gia tạo ra vitamin D và các hormone steroid.
Cholesterol thúc đẩy sản xuất các hormone từ steroid, đặc biệt là các hormone sinh dục như testosterone và progesterone, aldosterone (hormone giúp thận giữ nước) và cortisol (hormone quan trọng trong việc ngăn chặn phản ứng viêm trong cơ thể).
Cholesterol cũng cần phải có để da tổng hợp vitamin D dưới tác động của ánh nắng mặt trời. Vitamin D là cầu nối giúp xương hấp thụ được canxi, hỗ trợ duy trì mật độ xương, góp phần xây dựng cơ xương khớp và răng luôn chắc khỏe.
Hỗ trợ hệ tiêu hóa phân hủy chất béo
Cholesterol HDL cũng được gan sử dụng để tạo ra axit mật. Axit mật được giải phóng vào ruột để phân hủy chất béo trong đường tiêu hóa, từ đó cơ thể mới hấp thụ được.
Ngoài ra, chất béo trung tính là một nguồn năng lượng quan trọng cho cơ thể, đặc biệt là khi thiếu glucose.
Nồng độ cholesterol cũng rất quan trọng
Khi hàm lượng cholesterol trong máu thay đổi có thể làm tăng nguy cơ đối với sức khỏe của bạn. Nếu bạn có quá nhiều cholesterol LDL hoặc quá ít cholesterol HDL, cholesterol LDL có thể kết hợp với các chất khác trong máu để tạo thành mảng bám trên thành động mạch (xơ vữa động mạch). Mảng bám khiến thành động mạch dày và cứng, lòng mạch hẹp và động mạch kém đàn hồi. Do đó, sự lưu thông của máu đi nuôi cơ thể cũng bị cản trở.
Bên cạnh đó, nếu mảng xơ vữa vỡ ra sẽ kéo theo nhiều chất khác tạo thành cục máu đông. Cục máu đông lớn sẽ gây bít tắc mạch máu, ngăn chặn hoàn toàn máu lưu thông. Nếu vị trí tắc nghẽn nằm tại các mạch máu quan trọng thì hậu quả rất khó lường, đó là nghẽn mạch vành tim gây nhồi máu cơ tim, mạch cảnh não gây đột quỵ, không cấp cứu kịp rất dễ tử vong hoặc để lại di chứng suốt đời.
Đây cũng là lý do tại sao vai trò của cholesterol và nồng độ của nó trong máu lại vô cùng quan trọng đối với cơ thể con người.
Hiểu vai trò của cholesterol trong máu để biết cách kiểm soát
Điều quan trọng là chúng ta cần phải thăm khám sức khỏe định kỳ và làm xét nghiệm chỉ số cholesterol thường xuyên để luôn chủ động kiểm soát được mức độ cholesterol trong máu.
Đối với những người có xơ vữa động mạch, các bệnh lý mạch máu hoặc có các yếu tố nguy cơ mắc bệnh tim mạch, bác sĩ khuyến nghị mức LDL lý tưởng là dưới 70mg/dl và con số này ở những người khỏe mạnh bình thường là dưới 100mg/dl. Riêng nhóm người từ 40 đến 75 tuổi đang sống chung với bệnh tiểu đường và có mức LDL trên 70mg/dl có thể cần dùng thuốc để kiểm soát.
Bạn có thể giảm lượng cholesterol xấu LDL, tăng lượng cholesterol tốt HDL bằng cách thay đổi lối sống và chế độ ăn uống có lợi cho tim mạch. Chúng có thể bao gồm:
- Tránh các thực phẩm giàu chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa như mỡ, nội tạng, da của động vật; dầu chiên xào nhiều lần; thực phẩm chế biến sẵn; bánh quy; sữa nguyên béo. Thay vào đó, hãy ưu tiên chế độ ăn với thật nhiều rau xanh, quả tươi, ngũ cốc nguyên cám, tối thiểu 3 bữa cá hàng tuần, đậu các loại, sữa đã tách béo.
- Bỏ thuốc lá vì thuốc lá làm giảm cholesterol HDL và tăng cholesterol LDL.
- Hoạt động thể chất thường xuyên bằng các bài tập thể dục vừa sức, ít nhất 30 phút mỗi ngày. Nên tăng dần cường độ nếu được.
- Giảm cân và duy trì cân nặng hợp lý. Điều này có thể thực hiện qua tập thể dục và ăn uống.
Ngoài ra, nếu chỉ thay đổi lối sống không đủ làm giảm cholesterol, bạn cũng có thể cần phải kết hợp với việc dùng thuốc do bác sĩ chỉ định. Nhóm statin là một nhóm thuốc được kê đơn nhiều nhất. Trong đó, 2 loại thuốc có hiệu quả nhất là atorvastatin và rosuvastatin. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thuốc khác như chất ức chế ezetimibe và PCSK9.
Một số người bị tăng cholesterol trong máu do di truyền có thể cần điều trị bằng phương pháp được gọi là ngăn chặn lipoprotein. Phương pháp điều trị này sử dụng một máy lọc để loại bỏ LDL ra khỏi máu. Sau đó, máy sẽ trả lại phần máu còn lại cho người bệnh.
Hy vọng thông qua bài viết này bạn đã hiểu rõ hơn về vai trò của cholesterol trong cơ thể và cách kiểm soát mức cholesterol để giữ cho cơ thể luôn khỏe mạnh.
