“Vai chính thì dễ hơn là diễn vai phụ, theo tôi là vậy!” – Carey Mulligan, một trong những diễn viên người Anh nổi tiếng nhất hiện nay, nói với Indie London. Đó là một lời khen ý nhị, một lời trân quý dành cho bất kì diễn viên thực lực nào hẵng còn miệt mài với vai phụ của mình. Trong điện ảnh, luôn có giải thưởng dành cho vai phụ – họ không chỉ làm nền, họ là mắt xích quan trọng làm nên sự đa dạng của cuộc đời…
Squid Game “hồi sinh” diễn viên vô danh
Không nhiều cơ hội đến với các diễn viên “có tuổi không tên” như trường hợp bom tấn Squid Game – series phim đứng hạng nhất trên Netflix sau một tuần phát sóng. Nhà sản xuất không hề liều lĩnh, vì họ đã lựa chọn những diễn viên dày dạn kinh nghiệm đóng vai… phụ!
Như Lee Yoo Mi, diễn viên có nét tinh anh như Châu Tấn của Đại lục, đóng phim 11 năm nhưng chỉ toàn vai phụ! Vậy mà chỉ cần một vài khoảnh khắc ngắn ngủi trong Squid Game, cô đã chứng minh cho khán giả thấy 11 năm không lãng phí, khi sống trọn vẹn trong từng khung cảnh – cô là vai chính của phân cảnh mà cô thể hiện. Không chỉ có Lee, bộ phim còn giúp một diễn viên phụ khác tỏa sáng là Heo Sung Tae – nam tài tử đóng phim khá muộn (2011 lúc đã 35 tuổi), và tới tận năm 42 tuổi, anh mới được công nhận bằng đề cử cho vai diễn phụ trong hai phim Your Honor và The Outlaws.
Lee Yoo Mi và Heo Sung Tae trong series Squid Game
Nhưng ấn tượng nhất trong dàn cast phụ của Squid Game có lẽ là Kim Joo Ryung, diễn viên “không nhan sắc” với biểu cảm đầy sắc thái, để lại cho người xem sự thích thú tò mò. Kim năm nay 45 tuổi, đóng phim từ năm 2000 nhưng tới tận mấy năm gần đây, cô vẫn chỉ xuất hiện thoáng qua vài chục giây đến vài phút (cameo) chứ chưa được một vai phụ xứng tầm như trong Squid Game. Trong Squid Game, không chỉ Kim Joo Ryung mà cả nhân vật cô sắm vai đều có khoảnh khắc tỏa sáng của riêng mình, xúc động có, đáng ghét có, gây đồng cảm có…
Ba cái tên này được nhắc đến bởi họ có quá trình hoạt động nghệ thuật lâu năm, không phải diễn viên mới toanh. Sự nghiệp đóng phim của họ không hề dễ dàng, như Heo Sung Tae và Kim Joo Ryung – nhan sắc đã qua, tuổi già ập đến… song họ vẫn trung thành và có trách nhiệm với công việc. Lee Yoo Mi là trường hợp cần thời gian trả lời, vì hiện cô còn rất trẻ (sinh năm 1994), nhan sắc không hề tệ mà đóng phim mãi vẫn toàn vai phụ… Tại sao cô vẫn kiên trì theo đuổi nó, tại sao không chọn một nghề nghiệp khác cho mình? Cô có buồn tủi không khi người đồng trang lứa đều đã nâng lên vai thứ chính, vai chính còn phận mình mãi lẹt đẹt?
Diễn viên Kim Joo Ryung trong Squid Game
Nói đến đây, tự dưng tôi nghĩ tới The New King of Comedy và Nina Wu. Cả hai phim này hoàn toàn trái ngược nhau, The New King of Comedy là phim hài còn Nina Wu là phim giật gân, nhưng cả hai đều có điểm chung là khắc họa hình ảnh những diễn viên lâu năm bền bỉ chờ cơ hội tỏa sáng. Tuy không phải phim Hàn, nhưng cả hai lại khai thác rất hay đề tài hậu trường. The New King of Comedy gây xúc động mạnh nhờ hình ảnh nhân vật chính đóng vai phụ tới mức “lên bờ xuống ruộng”, thuyết phụ cả gia đình ủng hộ mình thì Nina Wu gây sốc với câu chuyện bên lề “vai chính” của một diễn viên sắp luống tuổi hằng đêm ăn mì gói chờ thời…
Có thể bạn không quan tâm, nhưng cả hai phim tôi vừa nêu đều đưa chi tiết gia đình người thân vào, như một phép thử, như một lời cảnh tỉnh rằng họ – những diễn viên phụ, có thể… đổi nghề! Nhưng nếu tất cả chúng ta đều suy nghĩ như thế, thì điện ảnh truyền hình tìm đâu ra diễn viên đóng vai phụ? Vai phụ mà thuê tay ngang, thì làm sao mà có được những vai phụ diễn xuất đồng đều, giúp bộ phim thăng hoa?
Cảnh trong phim The New King of Comedy và Nina Wu
Hảo nam hảo nữ
Trong khi ngành giải trí xứ Hàn tăng trưởng mạnh sau năm 2000, kéo theo nhiều mỹ nam mỹ nữ đổi đời từ chuyện… dao kéo, thì ngược lại, những lứa diễn viên thế hệ đi trước gần như giữ lại trọn vẹn nhan sắc nhà nhà người người đều có cảm tình ngay từ cái nhìn đầu tiên bởi sự chân phương mộc mạc.
Ai xem phim Hàn vừa đủ sẽ nhận ra Kim Hae Sook, chuyên trị dạng vai “bà mẹ quốc dân” với bản tính hiền lành, chịu đựng. Kim thuộc nhóm diễn viên kì cựu xứ Hàn, đóng phim truyền hình từ năm 1974 và tới tận ngày nay vẫn còn có vai diễn dành cho chị, tất nhiên là vai phụ. Sự nghiệp của Kim xứng đáng cho đàn em trẻ hơn học tập. Trên hành trình dài đằng đẵng với nghề, Kim nhận được hàng loạt giải thưởng giá trị, và, như một đóa hoa nở muộn, tới những năm 60 của cuộc đời, chị mới nhận được vai chính xứng đáng với mình trong Herstory – bộ phim giúp Kim đoạt giải Chuông vàng lần thứ 55.
Kim Hae Sook trong Start Up và Herstory
Cùng lứa với Kim Hae Sook là tài tử điển trai tuổi 60 Lee Kyung Young, người mà chúng ta thường xuyên bắt gặp trong hình ảnh những nhà tài phiệt, đại gia… hoặc những ông bố hà khắc, thậm chí tàn độc. Lần gần nhất, Lee Kyung Young gây ấn tượng trên màn ảnh nhỏ là vai bố của “tiểu tam” Da-kyung trong The World of the Married. Tuy nhiên, ông có thành tích nổi bật hơn trên màn ảnh rộng với loạt phim thế giới ngầm mang về cho ông nhiều giải thưởng vai phụ như Minority Opinion, Inside Men…
Lee Kyung Young
Mấy năm nay, tài tử có ngoại hình khá điển trai Oh Jung-se nổi lên như cồn nhờ… vai phụ trong cả hai phim truyền hình When the Camellia Blooms và It’s Okay to Not Be Okay. Sinh năm 1977, đóng phim khi mới 20 tuổi, song vận đen đeo bám Oh mãi tới mức cả đời anh chưa có lấy một vai chính thật sự. Nhưng Oh chẳng nao núng, tự ái dù mình thuộc diện dễ nhìn… Do anh không đủ năng lực ư? Hai giải thưởng Baeksang Arts, KBS – MBC – SBS mỗi kênh một giải… đã đủ chứng thực. Ở tuổi 45, Oh Jung-se cuối cùng cũng nhận được offer để đời: vai chính trong Uncle của đài quốc gia TV Chosun. Mặc dù là dự án nhỏ, nhưng với khán giả và gia đình Oh, đây là niềm vui không tả của một người diễn viên chật vật 20 năm!
Diễn viên Oh Jung-se
Mới đây nhất, một phim tình cảm đang có rating cao ngất ngưởng Hometown Cha-cha-cha, cũng tạo sức hút lớn thông qua các nhân vật phụ với những mảnh đời nghe thôi đã động lòng. Trong số đó, vai bà chủ tiệm gỏi kiêm tổ trưởng li dị chồng của Lee Bong Ryun là nổi bật nhất. Chị đóng kịch từ 2005, đóng phim từ năm 2013 nhưng một phần do không có ngoại hình, chị không tạo được dấu ấn gì đặc biệt. Nhưng bằng kinh nghiệm, chị liên tiếp có vai nhỏ trong các phim nghệ thuật như Burning, A Taxi Driver, Kim Ji-young: Born 1982… và dần dần gây được thiện cảm nhờ nét diễn trầm lắng dù cả sự nghiệp của chị, có những vai thậm chí… không có tên!
Diễn viên Lee Bong Ryun trong Hometown Cha-cha-cha
Nhắc tới Hometown Cha-cha-cha mà bỏ qua “Bà ngoại quốc dân” Kim Young-ok thì thật thất lễ. Nữ diễn viên tuổi 83 này có một bề dày sự nghiệp đáng nể, và dù khó lòng kiểm chứng hết các phim bà đóng từ những năm 50 thế kỉ trước, vẫn có thể đánh giá bà một thời là mỹ nhân màn ảnh với các vai chính.
Từ những năm 70 trở đi, Kim Young-ok lui dần về sau, thủ vai phụ, chủ yếu là các dạng vai bà mẹ, bà ngoại… Năm 2021, bà đóng tận 5 phim trong đó hai phim nổi đình đám là Hometown Cha-cha-cha và Squid Game, đều vào vai vai bà mẹ tảo tần, hi sinh, có bệnh nhưng vì tiếc tiền mà cắn răng chịu đựng… Hình ảnh bà Gam-Ri, có thể ví như “tộc trưởng” làng biển, mỗi ngày nhớ con mà nhìn chuông gió, nói vài lời cảm thán tuổi già cô quạnh, khiến người xem không khỏi ngẫm về bản thân và gia đình. Rõ ràng, một vai phụ hay như thế, không Kim Young-ok thì ai đóng đạt đây? Mà Hometown Cha-cha-cha là về tình người, không có người bà như Gam-Ri thì liệu phim có còn giá trị?
“Bà ngoại quốc dân” Kim Young-ok
“Mọi con đường đều dẫn đến thành Rome”
Một trường hợp đặc biệt là Youn Yuh-jung – diễn viên gạo cội, người lập kỉ lục là diễn viên Hàn đầu tiên đoạt Oscar cho vai phụ trong Minari, là ví dụ điển hình và thú vị cho tất cả diễn viên đang tại vị với vai chính. Với danh hiệu Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất, khán giả phương Tây lẫn châu Á ít để ý tới phim Hàn có thể lầm tưởng Youn Yuh-jung “ăn may” vì tuổi đã cao! Nhưng không, bà từng là nữ chính trong hàng loạt phim điện ảnh lẫn truyền hình danh giá xứ Hàn: Woman of Fire năm 1971, Jang Hui-bin năm 1971, The Insect Woman năm 1972… Đang thăng hoa, Youn đột ngột kết hôn năm 1974 và trở lại làm nghề năm 1987 lúc tuổi không còn trẻ và gần như bắt đầu lại từ đầu.
Youn Yuh-jung, một tài năng không hề ăn may
Điện ảnh Hàn lúc này chưa có tiền lệ dành cho các diễn viên nữ quá lứa, lại không phải gương mặt mới toanh như Youn, song bà vẫn nỗ lực có được các vai từ phụ đến chính, khẳng định tâm huyết của mình. Với sự biến hóa và cá tính nổi bật… Youn là số ít diễn viên dám đóng cảnh nóng ở tuổi 60, và tới tận 70 tuổi, bà vẫn có vai chính trong phim nghệ thuật The Bacchus Lady, hay Canola…
Tất nhiên với phim truyền hình, đất diễn cho các diễn viên có tuổi như Youn không hề dễ dàng, bởi truyền hình vẫn được cho là mảnh đất tạo nên idol giới trẻ, thành ra sau này Youn chỉ đóng vai phụ. Chỉ với điện ảnh, bà mới có cơ hội (dù hiếm hoi) tương tự như các diễn viên châu Âu hay Hollywood khác như Isabelle Huppert, Meryl Streep, Judi Dench…
“Khi càng có tuổi, bạn càng nhận ra những lời mời đóng vai chính giảm dần, vì bạn không còn trẻ nữa. Nhiều diễn viên sợ điều đó, họ sợ khán giả nghĩ rằng họ hết thời. Tôi thì tôi không để mình bận tâm tới suy nghĩ của người khác. Tôi yêu diễn xuất và sẽ đóng phim vì tôi thích hơn là vì tôi lo sợ cái này cái kia… ” – Dustin Hoffman (diễn viên đã đoạt 2 giải Oscar cho Nam chính xuất sắc nhất
Nói tới Youn Yuh-jung để thấy bà yêu nghề và không từ chối bất kì dạng vai nào, từ chính tới phụ, từ quý bà háo sắc tới quản gia ma mãnh… Nhắc tới Youn để trấn an tinh thần cho bất kì diễn viên vai phụ nào muốn bỏ cuộc, hay cho diễn viên từng một thời đóng vai chính không phải sốc khi một ngày thức dậy, họ chỉ còn những offer vai phụ. Đó là quy luật của ngành giải trí, cũng là quy luật cuộc đời. “Tre phải già để măng mới mọc”, vai chính rồi cũng có ngày trở về vai phụ, nhường sân khấu cho đàn em tỏa sáng. Bởi thế, là vai phụ hay vai chính trong cuộc đời một diễn viên không còn quan trọng. Quan trọng vẫn là yêu nghề, yêu nhân vật dù nhỏ bé, làm nền… vì không có chúng, phim ảnh sẽ buồn!
