Theo các chuyên gia y tế, ung thư cổ tử công và ung thư vú là 2 căn bệnh có tỉ lệ mắc cao, gây nên áp lực điều trị lớn. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị sẽ cao nếu được phát hiện và can thiệp sớm.
Ung thư vú và cổ tử cung khiến hàng nghìn phụ nữ Việt tử vong hàng năm
Theo đề xuất của dự án luật BHYT sửa đổi sẽ ưu tiên mở rộng phạm vi chi trả BHYT đối với sàng lọc chẩn đoán sớm 6 bệnh bao gồm: ung thư vú, ung thư cổ tử cung, đái tháo đường, viêm gan B, viêm gan C và cao huyết áp. Trong đó, ưu tiên sớm hơn đối với 2 loại bệnh ung thư.
Thông tin trên được bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) chia sẻ tại buổi hội thảo tham vấn ý kiến về hồ sơ đề nghị xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật BHYT vào chiều ngày 16/4.
Ung thư vú là căn bệnh phổ biến ở nữ giới. Globocan 2020 cho biết hàng năm Việt Nam có 21.555 ca mắc mới và 9.345 ca tử vong do ung thư vú. Đây là bệnh có tiên lượng tốt nếu được chẩn đoán và điều trị ở giai đoạn sớm. Theo nghiên cứu ở các quốc gia châu Á, tỷ lệ sống thêm 5 năm là trong khoảng 56,5% đến 86,7%.
Trong khi, ung thư cổ tử cung cũng hay gặp, chiếm 12% của tất cả các ung thư ở nữ giới và là nguyên nhân gây tử vong thứ hai sau ung thư vú. Việt Nam có hơn 9.000 ca mắc mới và hơn 3.000 ca tử vong vì bệnh này theo ghi nhận ung thư 2020.
Điều đáng tiếc hai loại ung thư này có hiệu quả điều trị cao nếu biết sớm, nhưng trên một nửa số ca phát hiện thì đã ở giai đoạn muộn.
Bà Trần Thị Trang cho biết việc mở rộng phạm vi chi trả BHYT dựa trên việc đánh giá nguy cơ và điều trị ngăn ngừa sự xuất hiện hay tiến triển của một số bệnh có tỉ lệ mắc cao, đạt hiệu quả khi can thiệp sớm. Bởi vậy, giúp giảm gánh nặng bệnh tật ở giai đoạn muộn.
Qua những tiêu chí đề ra, ban soạn thảo kiến nghị ưu tiên mở rộng phạm vi chi trả BHYT cho việc chẩn đoán sớm 6 loại bệnh trên. Trong đó, ưu tiên sớm hơn đối với sàng lọc chẩn đoán sớm ung thư vú và ung thư cổ tử cung vì đó là nhóm bệnh phổ biến.
Mặt khác, tỉ lệ sàng lọc sớm còn thấp nên việc chi trả BHYT với sàng lọc của hai bệnh ung thư này sẽ giúp phát hiện sớm tình trạng bệnh.
Bà Trang cho biết hiện đã có nhiều bằng chứng liên quan đến hiệu quả – chi phí của biện pháp sàng lọc. Trong đó, chi phí đối với sàng lọc ung thư vú là 2,5 đến 5,3 nghìn tỉ đồng/năm, còn đối với ung thư cổ tử cung là từ 2,6 đến 3 nghìn tỉ đồng/năm. Nhiều nước cũng đã chi trả BHYT cho bệnh này.
Chi cho sàng lọc sớm ung thư vú và cổ tử cung giúp tiết kiệm quỹ BHYT
Bộ Y tế đánh giá tác động của dự thảo Luật BHYT sửa đổi đối với sàng lọc ung thư cổ tử cung cho biết, nghiên cứu công bố bởi UNFPA năm 2023 chỉ ra 3 phương pháp sàng lọc ung thư cổ tử cung được đánh giá tại Việt Nam gồm xét nghiệm tế bào học 5 năm/ lần, xét nghiệm HPV 10 năm/ lần và xét nghiệm VIA 3 năm/ lần. Theo kết quả mô hình hóa trong toàn bộ thời gian sống của quần thể, các cách sàng lọc ung thư cổ tử cung giúp ngăn chặn 280-287 nghìn ca tử vong và giúp gia tăng thêm 7,2-7,4 triệu năm sống.
Đối với sàng lọc ung thư vú, trung bình chi trả 2.100 tỷ đến 5.000 tỷ/ năm, tùy theo cách sàng lọc. Thế nhưng, nếu giới hạn nhóm tuổi phụ nữ được sàng lọc thì chi phí này sụt giảm đáng kể.
Mặt khác, trung bình năm chi phí điều trị của người bị ung thư cổ tử cung ở các giai đoạn từ I đến IV lần lượt là 89,8 triệu, 136,9 triệu, 138,4 triệu và 136,8 triệu đồng/năm. Bởi vậy, người bệnh sẽ tiết kiệm được từ 47 đến 48,6 triệu đồng/năm nếu phát hiện sớm (giai đoạn I) so với những người phát hiện ở giai đoạn muộn hơn.
Bệnh ung thư vú cũng vậy. Nếu người bệnh phát hiện ở giai đoạn sớm thì tiết kiệm chi phí điều trị hơn. Trung bình chi phí điều trị của người mắc ung thư vú ở các giai đoạn I đến IV là 4,2 triệu, 12,1 triệu, 22,5 triệu và 17,7 triệu đồng/năm tương ứng. Bởi vậy, người bệnh nếu phát hiện bệnh sớm sẽ tiết kiệm được 7,9 đến 18,3 triệu đồng/năm so với người bệnh phát hiện muộn hơn.
Bà Trang cho biết, khi phát hiện bệnh ở giai đoạn muộn, số tiền người bệnh và BHYT đồng chi trả sẽ tốn kém hơn nhiều. Do đó, việc sàng lọc bệnh sớm có thể sẽ gây áp lực lên quỹ BHYT trong thời gian đầu, nhưng sau này giúp giảm chi phí về điều trị chuyên sâu. Do đó, không gây ảnh hưởng lớn tới quỹ tương lai.
GS.TS. Nguyễn Vũ Quốc Huy – Phó Chủ tịch Hội Phụ Sản Việt Nam, Hiệu trưởng Trường Đại học Y – Dược, Đại học Huế cho biết những trường hợp tiền ung thư cổ tử cung nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng đắn thì có tỷ lệ chữa lành bệnh lên tới hơn 90%.
Về các phương pháp sàng lọc ung thư cổ tử cung, các chỉ dẫn cập nhật của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (2020), Hiệp hội Sản phụ khoa Hoa kỳ (2021) và Tổ chức Y tế Thế giới (2021) đang khuyến nghị ưu tiên dùng xét nghiệp HPV DNA đầu tay đơn lẻ với khoảng cách sàng lọc là 5 năm một lần, với que tăm bông tự lấy mẫu nhằm tăng độ phủ của sàng lọc.
Nhìn vào các nước trong khu vực châu Á Thái Bình Dương đã thực hiện chương trình sàng lọc quốc gia thành công, đa số đều dùng xét nghiệm HPV DNA đầu tay đơn lẻ hay đang được chuyển đổi từ các phương pháp khác như tế bào học chuyển sang HPV DNA.
